Album

Zbiory

Wraz z utworzeniem katedry historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (1882), z inicjatywy jej twórcy, prof. Mariana Sokołowskiego, rozpoczęto gromadzenie różnego rodzaju reprodukcji dzieł sztuki: odlewów gipsowych, rycin, reprodukcji fotomechanicznych i fotografii, które miały służyć przede wszystkim jako pomoc w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, ale także jako niezbędne narzędzia badawcze. Powołany specjalnie w tym celu Gabinet Historii Sztuki (1884) był najstarszą tego typu instytucją na ziemiach polskich i jedną ze starszych w Europie. Mimo rozmaitych zmian organizacyjnych, jednostka ta funkcjonuje do dziś, jako Fototeka Instytutu Historii Sztuki. Jej zbiory liczą obecnie około 68 000 fotografii: odbitek różnego formatu, diapozytywów i negatywów; ponadto wymienić trzeba drukowane reprodukcje (w tym wielkoformatowe albumy) i rysunki.

Ogromna większość zbiorów pochodzi sprzed II wojny światowej, w tym stosunkowo dużo - z przełomu wieków XIX i XX. Materiały te pozyskiwano drogą zakupów lub darów (np. kolekcja Jerzego Mycielskiego). W okresie międzywojennym fototeka wzbogaciła się o fotografie, będące plonem prac inwentaryzacyjnych, prowadzonych siłami Instytutu. Trzeba też wspomnieć o materiałach pozostawionych przez okupacyjny Institut für Deutsche Ostarbeit. W ostatnich latach do fototeki trafiły między innymi zbiory fotograficzne śp. prof. Lecha Kalinowskiego i śp. dra Franciszka Stolota.

*

Trzon kolekcji stanowią odbitki, przeważnie formatu 13 x 18 lub większe, ukazujące dzieła sztuki z dawnych i obecnych terenów Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Małopolski i Krakowa. Wśród autorów spotkać można nazwiska najwybitniejszych polskich fotografów: Ignacego Kriegera, Józefa Jaworskiego, Jana Bułhaka i Stanisława Kolowcy. Oddzielną grupę tworzą też fotografie dzieł sztuki obcej, przede wszystkim włoskiej (do w. XVIII włącznie), zamawiane w znanych agencjach fotograficznych (Alinari, Brogi, Anderson).

Kolekcja negatywów obejmuje przede wszystkim klisze 13 x 18 cm, na szkle i folii, głównie autorstwa instytutowego fotografa W. Gumuły. W przeważającej większości ukazują one zabytki polskie; można też wyodrębnić niewielki zbiór fotografii dzieł malarstwa polskiego po 1945 roku.

Fototeka posiada także ponad 10 000 szklanych przezroczy formatu 8,2 x 8,2 cm, niegdyś używanych do wykładów. Znaczna ich ilość pochodzi z berlińskiej firmy Franza Stoedtnera, a także ze znanego lipskiego wydawnictwa E. A. Seeman; reprezentowane są także Krakowska Pracownia Przezroczy Józefa Cieślińskiego, pracownia Jana Bułhaka i in. W przeciwieństwie do wielu placówek akademickich, w Fototece Instytutu Historii Sztuki UJ nie przechowuje się natomiast zbioru slajdów małoobrazkowych, do niedawna jeszcze służących do celów dydaktycznych. Zamawiane i wykonywane zwykle na potrzeby konkretnych zajęć, przekazywane były one do dyspozycji poszczególnych zakładów lub pracowników.

*

Niemal całkowite wyparcie tradycyjnej fotografii przez fotografię cyfrową i związany z tym boom digitalizacji zasobów archiwalnych wszelkiego rodzaju, mają oczywiste konsekwencje także dla przyszłości Fototeki Instytutu Historii Sztuki UJ. Głównym celem strategicznym jest digitalizacja zbiorów, przy jednoczesnym zachowaniu integralności kolekcji archiwalnej, zgodnie z założeniami Deklaracji Florenckiej. Z drugiej strony, zbiory Fototeki będą stale powiększać się o zdjęcia cyfrowe, m.in. wykonywane podczas praktyk studenckich i objazdów naukowych lub akcji inwentaryzacyjnych. Przykładowo, w najbliższym czasie pozyskana będzie dokumentacja fotograficzna powstała w trakcie prowadzonych w Instytucie prac nad katalogiem zabytków Małopolski (Dehio Kleinpolen).

X
Loading